De fiscale adviespraktijk staat voor een historische transformatie: naast de duizenden belastingadviseurs, fiscalisten en accountants in Nederland zijn dit jaar talloze AI-assistenten als ChatGPT, Copilot en Perplexity actief in de dagelijkse fiscale praktijk. Deze ontwikkeling krijgt met de inwerkingtreding van de EU AI Act op 2 februari 2025 een nieuwe dimensie. Terwijl veel kantoren nog worstelen met ethische vraagstukken of zich beperken tot basale toepassingen van Microsoft Copilot, dreigen ze een cruciale ontwikkeling te missen: vanaf begin 2025 worden concrete eisen gesteld aan de AI-geletterdheid van professionals die met AI-systemen werken. Het effectief instrueren van AI-tools ('prompten') wordt daarmee niet alleen een praktische noodzaak, maar ook een wettelijke verplichting voor de moderne fiscalist - niet minder fundamenteel dan het analyseren van wetgeving, het opstellen van aangiften of het schrijven van fiscale adviezen.
De nieuwe dimensie van fiscale expertise
Deze ontwikkeling vereist meer dan oppervlakkige computerkennis - het vraagt om een doordachte combinatie van fiscale expertise, systematisch denken en AI-bewustzijn. Kantoren die nu investeren in gedegen AI-training en de implementatie van AI-workflows realiseren niet alleen directe tijdwinst van uren per week per medewerker, maar bouwen ook aan compliance met de aanstaande wetgeving. Dit stelt hen in staat om competitievere tarieven te hanteren én meer tijd te besteden aan wat écht menselijke expertise vereist: strategische fiscale planning, complexe structureringsvraagstukken en persoonlijk contact met cliënten. De fiscalisten die deze transitie niet tijdig maken, riskeren zowel een concurrentieachterstand als non-compliance met de EU AI Act.
AI-geletterdheid in de fiscale praktijk: 'prompten' wordt een praktische noodzaak
De kunst van het prompten in de fiscale praktijk is aanzienlijk complexer dan veel professionals zich realiseren. Het vereist een unieke combinatie van fiscale expertise, technisch inzicht en communicatieve vaardigheden, aangevuld met begrip van de ethische en compliance-vereisten onder de EU AI Act. Waar een ongerichte prompt als "analyseer deze vennootschapsbelastingaangifte" slechts oppervlakkige resultaten zal opleveren, kan een zorgvuldig geformuleerde instructie leiden tot diepgaande fiscale analyses die de efficiency drastisch verhogen.
Neem bijvoorbeeld een prompt voor fiscale analyse: "Analyseer deze holdingstructuur met focus op: 1) mogelijkheden voor toepassing van de deelnemingsvrijstelling onder het gewijzigde art. 13 Wet VPB 1969, 2) impact van de nieuwe substance-eisen uit het Belastingplan 2025, 3) risico's met betrekking tot de antimisbruikbepalingen in recente jurisprudentie van het HvJ EU, en 4) relevante beslissingen van de Hoge Raad vanaf 2023 over vergelijkbare structuren." Een dergelijk gestructureerde prompt levert een bruikbare eerste analyse op die weliswaar fiscaal-technische fine-tuning behoeft, maar het proces aanzienlijk versnelt. Wat betekent dit alles? Wel, AI-geletterdheid in de fiscale praktijk: fiscaal 'prompten' wordt een praktische noodzaak
Praktische toepassingen en organisatorische verantwoordelijkheid
De EU AI Act vereist dat organisaties "naar beste vermogen" zorgen voor voldoende AI-geletterdheid bij medewerkers die AI-systemen gebruiken. Voor fiscale advieskantoren betekent dit een concrete opdracht tot het ontwikkelen van AI-trainings programma's, implementeren van kwaliteitscontroles, en opstellen van ethische richtlijnen. Deze vereisten gelden voor alle AI-systemen, ongeacht hun risiconiveau.
Bij het opstellen van fiscale analyses kan een goed geformuleerde prompt als uitgangspunt dienen voor een eerste conceptversie, waarbij relevante wetgeving, beleid en jurisprudentie geïntegreerd worden. Voor fiscaal onderzoek kunnen adviseurs AI-tools instrueren om grote hoeveelheden besluiten en rechtspraak te analyseren op specifieke ontwikkelingen of interpretatieverschillen. Bij aangiftecontrole kan AI ingezet worden voor het identificeren van risico's en inconsistenties. Deze toepassingen vervangen het werk van de fiscalist niet, maar verrijken het fiscale werkproces op een manier die voorheen ondenkbaar was.
Herinrichting van de fiscale praktijk
De integratie van AI in de moderne fiscale praktijk, gecombineerd met de eisen van de EU AI Act, vereist een fundamentele herinrichting van werkprocessen. Fiscale advieskantoren moeten hun workflows opnieuw ontwerpen rond AI-ondersteunde processen, waarbij kwaliteitscontroles en ethische overwegingen worden ingebouwd. Dit betekent investeren in:
Doorlopende training en opleiding in AI-geletterdheid voor fiscalisten en ondersteunend personeel
Ontwikkeling van best practices voor verschillende fiscale werkzaamheden
Implementatie van kwaliteitscontroles voor AI-gegenereerde fiscale analyses en adviezen
Opstelling en handhaving van ethische richtlijnen voor AI-gebruik in fiscale context
Cultuurverandering waarbij kennisdeling over effectieve fiscale prompt-strategieën wordt gestimuleerd
Regelmatige evaluatie van AI-competenties binnen de organisatie
Een nieuw tijdperk voor de fiscale adviespraktijk
De urgentie voor de fiscale praktijk om deze ontwikkeling te omarmen kan nauwelijks worden overschat. De technologische ontwikkelingen in AI-systemen volgen elkaar in hoog tempo op, terwijl de wetgeving concrete eisen stelt aan AI-geletterdheid. Kantoren die nu niet handelen lopen het risico op zowel een onoverbrugbare achterstand als mogelijke sancties onder de EU AI Act.
De toekomst van fiscale dienstverlening ligt in het effectief en verantwoord integreren van AI als aanvulling op fiscale expertise, niet als vervanging ervan. De belastingadviseur van de toekomst moet niet alleen fiscaal onderlegd zijn, maar ook AI-vaardig - in staat om complexe fiscale vraagstukken aan te pakken met een combinatie van menselijke expertise en AI-ondersteuning. Deze nieuwe realiteit vraagt om fiscalisten die zowel de technische als ethische aspecten van AI begrijpen en deze kennis effectief kunnen toepassen in hun dagelijkse praktijk.
Kantoren die nu investeren in AI-geletterdheid en promptvaardigheden bouwen niet alleen aan compliance met de EU AI Act, maar ook aan hun concurrentiepositie in een transformerende fiscale adviesmarkt. Want in de moderne fiscale praktijk geldt meer dan ooit: wie prompt, die blijft.
留言